Εισαγωγή

To «Μέλος Ερωτικό» είναι μια συλλογή από 10 αρχαία λυρικά ποιήματα με θέμα τον έρωτα, σε σύγχρονη στιχουργική απόδοση και μελοποίηση. Επίσης περιλαμβάνει αφήγηση με πρωτότυπη μουσική υπόκρουση του γνωστού από την αρχαιότητα μύθου “Έρωτας και Ψυχή”. Αυτό το υλικό παρουσιάστηκε σταδιακά στο site meloserotiko.com, στο αντίστοιχο κανάλι You Tube, στη σελίδα Melos Erotiko στο Facebook, καθώς και μέσα απ’ όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες ως album “Melos Erotiko”

Το “Μέλος Ερωτικό” δεν επιχειρεί να προσθέσει μία νέα μετάφραση, στις ήδη υπάρχουσες που προσεγγίζουν το αρχαίο κείμενο με ακαδημαϊκές προθέσεις, (δείτε τα “Links”). Με σεβασμό στο αρχαίο κείμενο, αυτή η εργασία εστιάζει στη στιχουργική απόδοση των ποιημάτων (σε έμμετρο νεοελληνικό λόγο) και την μελοποίηση τους, ελπίζοντας ότι θα μεταδώσει κάτι απ τη χάρη και την αμεσότητα τους στο σήμερα.

Αρχαία λυρική ποίηση και Έρωτας

Ως γνωστόν η λυρική ποίηση γεννήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα κυρίως την αρχαϊκή και κλασσική περίοδο (7^ος-5^ος αιώνας π. Χ.). Ονομάστηκε έτσι γιατί συχνά απαγγελλόταν (ή ίσως τραγουδιόταν) από τον ποιητή, με την συνοδεία μουσικού οργάνου, όπως η αρχαία ελληνική λύρα.  Τα λυρικά ποιήματα είχαν ποικίλη θεματολογία, αρκετά συχνά δε εστίαζαν στον έρωτα. Ο Έρωτας θεωρούνταν από τους Αρχαίους Έλληνες ως Θεός (γιός της Θεάς Αφροδίτης), καθώς επίσης και ένας από τους πρωταρχικούς παράγοντες για την γέννηση του κόσμου (Ησίοδος «Κοσμογονία»). 

Υπάρχει πλούσιο υλικό που έφτασε ως τις μέρες μας και αρκετές μεταφράσεις αυτών των ποιημάτων. Είναι ενδιαφέρον ωστόσο ότι δεν μεταδόθηκε ως εμάς η μουσική που τα συνόδευε. Εξ άλλου είναι ελάχιστα δυστυχώς τα μουσικά κομμάτια και τα σχετικά στοιχεία που μεταδόθηκαν από την αρχαιότητα ως σήμερα. Tα νεότερα χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες σύγχρονης στιχουργικής απόδοσης και μελοποίησης λυρικών ποιημάτων, με πιο αξιόλογα, θεωρούμε, τα δύο ποιήματα της Σαπφούς και του Ευριπίδη, που περιλήφθηκαν στον «Μεγάλο Ερωτικό» του Μάνου Χατζιδάκι.

Μέλος Ερωτικό: τι περιλαμβάνει

Το «Μέλος Ερωτικό» φιλοδοξεί να συγκεντρώσει μια αντιπροσωπευτική συλλογή από αρχαία λυρικά ποιήματα με θέμα τον έρωτα. Έχουμε λοιπόν εδώ, τους υπέροχους ύμνους «Έρως Ακοίμητος» του Ίβυκου,  «Έρως ανίκατε» του Σοφοκλή, «Άφυκτος οϊστός» του Ευριπίδη. Επίσης τα τρυφερά ποιήματα «Το γλυκό μήλο» της Σαπφούς και «Μήλο εγώ» του Πλάτωνα. Τα χαριτωμένα τραγούδια του Ανακρέοντα «Φοραδίτσα» και «Υμνώντας την». Ο Ίβυκος με το «Κύπριδος δίχτυ» και ο Αλκμάν με τον «Κηρύλο» τραγουδούν τα βάσανα των ανθρώπων που κατά τη δύση της ζωής τους λάβωσε ο έρωτας. Τέλος, ο Ρουφίνος με την «Λουόμενη» και ο Αρχίλοχος με το «Χαϊδεύοντας» ζωγραφίζουν εικόνες αισθησιακές, τρυφερές μα και τόσο τολμηρές, που μπορούν ακόμη και να παρεξηγηθούν, με τα σημερινά ηθικά δεδομένα. 

Μέλος Ερωτικό: κύρια χαρακτηριστικά

Το «Μέλος Ερωτικό» ξεκίνησε πριν αρκετά χρόνια όταν ο Κωσταντίνος Μαρτινίδης που έχει μεγάλη αγάπη και ενδιαφέρον για την έρευνα των αρχαίων πηγών, αποφάσισε να αποδώσει στιχουργικά τα παραπάνω ποιήματα.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ παρέμεινε γενικά πιστός στο αρχαίο κείμενο, κατάφερε να δημιουργήσει στίχους σε έμμετρο νεοελληνικό λόγο, που εκτός από στιβαρό μέτρο, έχουν μια απλότητα και αμεσότητα που σε αρκετά σημεία θυμίζει έντονα τους στίχους ελληνικών παραδοσιακών τραγουδιών.

Αυτό αποτυπώθηκε σε σημαντικό βαθμό κατά την μελοποίηση απ τον Μιχάλη Μιχαλέρη, καθώς περιέλαβε αρκετά στοιχεία που παραπέμπουν στα ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια. Η μελοποίηση στηρίχθηκε σε ελληνικούς ρυθμούς (περιλαμβανομένων 7/8, 9/8, 5/8) και έχει φανερές επιρροές από αντίστοιχες προσπάθειες Ελλήνων μουσουργών τις προηγούμενες δεκαετίες. Αντίθετα, δεν υπήρχε πρόθεση να «αναπαραχθεί» ο «αρχαίος ήχος», (που σε παρόμοιες προσπάθειες σήμερα, λαμβάνει ambient χαρακτήρα, για κάποιο λόγο).  

Μέλος Ερωτικό: η εξέλιξη μέχρι την τωρινή ηχογράφηση

Το “Μέλος Ερωτικό” έχει μακρά ιστορία. Οι πρώτοι στίχοι και εκδοχές των τραγουδιών έγιναν στα τέλη της δεκαετίας του 90. Το 2005, συμπεριελήφθη η «Φοραδίτσα» του Ανακρέοντα στο album του Μιχάλη Μιχαλέρη «Πυροβάτες» που κυκλοφόρησε από το «Μελωδικό Καράβι». Την άνοιξη του 2024 κυκλοφόρησε η πλειοψηφία των τραγουδιών αυτών σε ψηφιακή μορφή και μέσω videos στο You-tube που στοχεύουν να κάνουν κατανοητή την προέλευση των στίχων. Επίσης μέσω του website  meloserotiko.com που στοχεύει να δώσει όλη την εικόνα της εργασίας (αρχαία κείμενα, στίχους, πληροφορίες για τους ποιητές κλπ). 

Η τωρινή ηχογράφηση (που έγινε κυρίως την περίοδο της πανδημίας), ανέμιξε φυσικά όργανα (κρουστά, κιθάρες, ούτι) με προσομοιώσεις ήχων κλασσικών και προκλασικών οργάνων (από τις εταιρείες VSL, NI, Spectrasonics, Westgate, Embertone & Fluffy Audio), καθώς επίσης και ήχους αρχαίων ελληνικών οργάνων (sample libraries των Soundiron και Big Fish, που αποτύπωσαν όργανα κατασκευασμένα από τον Παναγιώτη Στέφο και τον Νικόλαο Μπράς). Η εκτέλεση των οργάνων, η φωνή, η ηχογράφηση και η μίξη έγιναν από τον Μιχάλη Μιχαλέρη. Η τελική ηχητική επεξεργασία έγινε από τον Ανέστη Ψαραδάκο στο Athens Mastering.

Οι συντελεστές

Ο Κωνσταντίνος Μαρτινίδης γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1959 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει με την οικογένεια του. Είναι κτηνίατρος, με εξειδίκευση και χρόνια εμπειρίας στον τομέα της Πτηνοπαθολογίας. Έχει συγγράψει παιδικά διηγήματα, θεατρικά και ποιητικές συλλογές.  Συμμετείχε στο album “Πυροβάτες” με στίχους που αποτελούν τμήμα της εργασίας του για την αρχαία ελληνική ερωτική ποίηση “Ο Έρωτας τραγουδά στις Μυρσινιές”. Το 2023 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του “Ο Χορός της Λάμιας” από τις εκδόσεις “Πηγή”.

Ο Μιχάλης Μιχαλέρης ασχολήθηκε από παιδί με διάφορα μουσικά όργανα, κυρίως έγχορδα, ως αυτοδίδακτος. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στο ούτι και τη θεωρίας της ανατολικής μουσικής με δάσκαλο τον Χρίστο Τσιαμούλη. Παράλληλα, παρακολούθησε στενά την εξέλιξη της μουσικής τεχνολογίας, της ηχογράφησης και της μουσικής παραγωγής. Κυκλοφόρησαν τρία albums με μουσική του, οι “Πυροβάτες” (2005, ψηφιακή κυκλοφορία και CD από το “Μελωδικό Καράβι”), το “Colors in Tune” (2015, ψηφιακή κυκλοφορία και CD από το “Music Corner”) και το “Μέλος Ερωτικό” (2024, ψηφιακή κυκλοφορία). Σπούδασε Κτηνιατρική και επαγγελματικά ασχολήθηκε με το Φαρμακευτικό Marketing. Η μουσική παραμένει πάντα μεγάλη αγάπη, πηγή ισορροπίας και ευτυχίας.

Στα videos και το website της συλλογής “Μέλος Ερωτικό”, περιλαμβάνεται επίσης μετάφραση από τον νεοελληνικό στίχο στα Αγγλικά. Ευχαριστούμε θερμά την Ευτυχία Μαρτινίδου που συνέβαλε σημαντικά σ’ αυτήν. Για όσους ενδιαφέρονται για μεταφράσεις στα Αγγλικά κατ’ ευθείαν από το αρχαίο κείμενο, παραθέτουμε ενδεικτικά “Links”